Porozumienie Euro 7 – od kiedy obowiązuje i co dokładnie zmienia?

Emisja spalin oraz powstawanie innych zanieczyszczeń związanych z użytkowaniem pojazdów mechanicznych to jedno z głównych źródeł postępującego spadku jakości powietrza. W celu walki z tym problemem w 1991 roku ustanowiono normy Euro.

Na przestrzeni lat wielokrotnie się one zmieniały. Najnowsza regulacja to nowa norma Euro 7. Co zmienia względem swojego poprzednika i kiedy wchodzi w życie?

Dlaczego samochody osobowe zanieczyszczają środowisko?

Powietrzem oddychamy wszyscy, dlatego tak ważne jest, aby było ono możliwie jak najczystsze. Niestety postępująca urbanizacja oraz wzrastająca liczba samochodów, których według IBRM SAMAR na koniec 2023 roku wyłącznie w Polsce było ponad 23 miliony, przyczyniają się do coraz większego zanieczyszczenia środowiska.

Choć może wydawać się oczywiste, że emisja spalin w sposób istotny wpływa na jakość powietrza, nie jest to jedyny problem. Rzeczywiście podczas jazdy samochody osobowe i ciężarowe spalinowe emitują wiele szkodliwych związków – CO, CO2, HC, NO2 oraz zawieszony w powietrzu pył określany jako PM.

Oprócz tego mówi się także o emisjach pozaspalinowych, które są równie szkodliwe. Dotyczy to również samochodów elektrycznych oraz hybrydowych, które powszechnie uważane są za złoty środek rozwiązujący wszystkie problemy ekologów.

Na czym polega emisja pozaspalinowa?

• Podczas jazdy samochodem dochodzi do ścierania się opon, klocków hamulcowych oraz sprzęgła, co powoduje uwalnianie do środowiska pyłu złożonego z metali ciężkich, sadzy, kauczuku.
• Nacisk, jaki samochód wywiera na powierzchnię drogi, oraz jego pęd powodują wzbudzenie pyłu drogowego (jest to tzw. zjawisko resuspensji). Zapylenie odczuwamy szczególnie dotkliwie w upalne, bezdeszczowe dni.
• Jazda samochodem przyczynia się też do ścierania nawierzchni drogi.

Obowiązujące dotychczas normy Euro 6 i Euro 6 Plus okazały się zbyt mało wydajne i nie powstrzymały postępującego zanieczyszczenia powietrza. Dlatego niezbędne okazało się wprowadzenie nowej normy Euro 7.

Jakie są założenia normy Euro 7?

Wprowadzenie normy Euro 7 miało na celu dalsze zredukowanie szkodliwych związków emitowanych przez samochody. Jako ciekawostkę warto wskazać, że kształt przepisów zmienił się dosyć znacznie względem pierwotnego założenia.

Na samym początku wytyczne Euro 7 były na tyle restrykcyjne, że nie spełniałby ich żaden samochód z konwencjonalnym silnikiem spalinowym, w tym auta hybrydowe. Dopiero hybrydy ładowane z gniazdka (PLUG-IN Hybrid) byłyby wystarczająco efektywne. W związku z apelami takich organizacji, jak European Automobile Manufacturers’ Association (ACEA) oraz Verband der Automobilindustrie (VDA) złagodzono wymagania. Ostatecznie też przesunięto termin wejścia w życie Euro 7 o 5 lat.

Ważne jest to, że Euro 7 łączy przepisy, które do tej pory były odrębne – Euro 6 dla samochodów osobowych i dostawczych oraz Euro VI autobusów i samochów ciężarowych. To pojedynczy, a więc łatwiejszy w interpretacji, zbiór przepisów odnoszący się do:

• emisji gazów spalinowych;
• zanieczyszczeń pozaspalinowych;
• trwałości akumulatorów.

Co zmienia norma emisji spalin Euro 7?

Zgodnie z normą Euro 7 zmienia się wiele dotychczasowych wytycznych, ale nie wszystko. O czym warto pamiętać?

Nowy europejski standard emisji spalin

Porozumienie utrzymuje dotychczasowe normy emisji spalin dla samochodów osobowych i dostawczych, a także warunki testowe, w jakich pojazdy te są sprawdzane. Wprowadzono jednak limity dla emisji cząstek stałych PM10. Wcześniej były to 23 nm, obecnie będzie to 10 nm, a więc o ponad 100% mniej.

Nowe regulacje wprowadziły zmiany w przypadku autobusów i ciężarówek. Po pierwsze, zaostrzono limity emisji spalin. Po drugie, wprowadzono wartości graniczne dla związków, które wcześniej w ogóle nie były regulowane, np. podtlenek azotu N2O.

Wymagania dotyczące poziomu emisji zanieczyszczeń z hamulców

Norma Euro 7 wprowadza ograniczenia dotyczące emisji zanieczyszczeń podczas hamowania. Dla samochodów osobowych i dostawczych zasilanych konwencjonalnym silnikiem spalinowym jest to 7 mg/km. W przypadku pojazdów elektrycznych – zaledwie 3 mg/km. Wytyczne dotyczą standardowego cyklu jazdy.

Z kolei dla ciężkich samochodów dostawczych limit został wyznaczony na poziomie 11 mg/km dla pojazdów zasilanych w sposób konwencjonalny oraz 7 mg/km w przypadku elektryków.

Maksymalny okres eksploatacji

Unijny prawodawca uregulował także okres, przez jaki samochody powinny gwarantować odpowiednio niskie wartości zanieczyszczenia powietrza. Zgodnie z nową normą Euro 7 parametry emisji spalin muszą utrzymywać się przez 10 lat lub 200 tys. przejechanych kilometrów w przypadku samochodów osobowych i dostawczych. Wcześniej było to 8 lat i 100 tysięcy kilometrów.

Jeszcze inne wymagania dotyczą tzw. baterii trakcyjnych, czyli akumulatorów montowanych w autach hybrydowych i elektrycznych. Nowe przepisy wymagają, aby akumulator zachował co najmniej 80% wyjściowej pojemności przez pierwsze 5 lat lub 100 tysięcy przejechanych kilometrów.

Z kolei do 8 lat (lub do pokonania 160 tysięcy kilometrów) pojemność akumulatora nie może spaść poniżej 72%. Stawia to przed projektantami samochodów zupełnie nowe wyzwania. Łatwo policzyć, że wydajność akumulatora może zmaleć o zaledwie 3–4% w ciągu roku.

Czym jest paszport ekologiczny?

Według nowej normy Euro 7 każdy samochód ma otrzymać tzw. paszport ekologiczny. To dokument zawierający informacje o efektywności środowiskowej samochodu w momencie jego rejestracji. Znajdą się w nim także dane dotyczące emisji dwutlenku węgla, zużycia paliwa i energii elektrycznej, zasięgu przy autach elektrycznych, trwałości akumulatora.

Treść paszportu ma być na bieżąco aktualizowana, co pozwoli właścicielom samochodów na monitorowanie zmieniających się parametrów emisji spalin. Sprawi także, że wyboru samochodu kupujący będzie dokonywał w sposób świadomy, ponieważ wszystkie informacje dotyczące efektywności środowiskowej będą widoczne czarno na białym.

Euro 7 – od kiedy obowiązuje?

Parlament Europejski zadecydował, że początek obowiązywania Euro 7 będzie powiązany z rodzajem pojazdu, jakiego dotyczy norma. Czas ten wynosi:

• 30 miesięcy od wejścia w życie normy w przypadku nowych typów samochodów osobowych i dostawczych;
• 42 miesiące od wejścia w życie normy w przypadku nowych samochodów osobowych i dostawczych;
• 48 miesięcy od wejścia normy w przypadku nowych typów samochodów ciężarowych, autobusów i przyczep;
• 60 miesięcy od wejścia normy w życie w przypadku nowych samochodów ciężarowych, autobusów i przyczep;
• 30 miesięcy od wejścia normy w życie w przypadku nowych układów, komponentów lub oddzielnych zespołów technicznych montowanych w samochodach osobowych i dostawczych;
• 48 miesięcy od wejścia normy w życie w przypadku nowych układów, komponentów lub zespołów technicznych montowanych w autobusach, samochodach ciężarowych i przyczepach.

UE daje w ten sposób czas na zaimplementowanie nowych rozwiązań, które wymagają od producentów samochodów znacznych nakładów na modyfikację linii montażowych i projektów technologicznych.

Czy ograniczenie emisji zanieczyszczeń to wyłącznie Euro 7?

Warto zwrócić uwagę, że normy emisji Euro 7 to jedynie część szeroko zakrojonej strategii, która ma na celu ograniczenie zanieczyszczeń powietrza powodowanych przez samochody do minimum. Niezależnie od kolejnej edycji standardów Euro 19 kwietnia 2023 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły rozporządzenie nr 2023/851, zgodnie z którym do 2035 roku redukcja emisji spalin dla samochodów oraz dostawczych ma osiągnąć 100%.

Oznacza to, że po tym czasie do obrotu nie będą już mogły dłużej trafiać żadne rodzaje samochodów spalinowych.

Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że określenie rangi aktu prawnego jako rozporządzenia powoduje, że wywiera ono bezpośredni skutek w każdym państwie członkowskim, w tym Polsce. Nie ma tutaj miejsca na czasochłonną, ciągnącą się często kilka lat implementację do krajowego porządku prawnego, jak w przypadku dyrektyw.

Oznacza to, że Euro 7 w zakresie emisji spalin ma wypełnić lukę czasową do 2035 roku. Jego przepisy nie będą już dłużej stosowane. Jeżeli zaś chodzi o normy emisji zanieczyszczeń wynikających z użycia hamulców, opon, a także regulacje dotyczące trwałości akumulatorów w samochodach elektrycznych, Euro 7 będzie stosowane również do 2035 roku i najprawdopodobniej można spodziewać się kolejnych ewolucji w tym zakresie.

Jaka jest historia Euro 7?

Historia norm Euro liczy sobie już ponad 30 lat. Standardy wielokrotnie przechodziły ewolucję, ponieważ normy emisji z samochodów stopniowo były zaostrzane.

Pierwsza norma (Euro 1) została wprowadzona w 1993 roku i obowiązywała przez 4 lata do 1997 r. Dotyczyła jedynie samochodów osobowych i lekkich pojazdów ciężarowych. Od tamtej pory udało się praktycznie wyeliminować emisję tlenków azotu. Euro 2 obowiązująca do 2001 r. objęła swoim zakresem również pojazdy dwu- i trójkołowe.

Pierwsze większe zmiany pojawiły się dopiero w Euro 3, kiedy to rozróżniono limity emisji zanieczyszczeń dla pojazdów wyposażonych w silniki benzynowe oraz diesle. Zaczęto także wyodrębniać różne typy zanieczyszczeń.

Euro 4 oraz Euro 5 (lata 2006–2015) ogniskowały się wokół filtrów cząstek stałych (DPF). Auta zasilane silnikiem diesla od tamtej pory muszą mieć zainstalowany sprawny filtr DPF.

Euro 6 było kilkakrotnie nowelizowane (Euro 6b, Euro 6c, Euro 6d temp, Euro 6d). Norma Euro 6c wprowadziła zupełnie nowy protokół testowy, który musieli wdrożyć producenci samochodów. W miejsce obowiązującego dotychczas NEDC pojawiła się nowa procedura WLTP, wymagająca znacznie bardziej precyzyjnych pomiarów.

Sporo zamieszania wprowadziła norma Euro 6d temp. Wymusiła ona stosowanie przez producentów samochodów znacznie bardziej zaawansowanych rozwiązań, których celem był pomiar emisji spalin w trakcie jazdy. Nie był to już wyłącznie filtr DPF, ale także system recyrkulacji spalin EGR czy system redukcji emisji SCR. W efekcie nowe samochody wyposażone w innowacyjne technologie zaczęły kosztować znacznie drożej.

Gdzie znaleźć informację na temat normy Euro?

Nowe regulacje zakładają, że każdy samochód otrzyma własny eko-paszport, który najprawdopodobniej będzie dostępny w postaci elektronicznej. Zanim jednak do tego dojdzie, wszyscy musimy szukać norm Euro na własną rękę. Gdzie je znaleźć?

W autach wyprodukowanych po 2018 r. norma Euro znajduje się w dowodzie rejestracyjnym (pole „Adnotacje urzędowe”). Posiadacze starszych aut mogą wystąpić o uzupełnienie tej danej. Informacja znajduje się w Centralnej Ewidencji Pojazdów. To rządowy serwis oferujący informacje m.in. o numerze VIN pojazdu czy pojemności i mocy silnika. Jeżeli kupujesz nowe auto z salonu, otrzymasz do niego dokument określany jako świadectwo homologacji. Również w nim powinny znaleźć się normy emisji spalin.

Co oznaczają dla nas kolejne normy Euro?

Coraz bardziej rygorystyczne limity emisji cząstek stałych czy emisji dwutlenku węgla są bronią obosieczną. Z jednej strony dążymy do tego, aby chronić i odciążać środowisko oraz rozwijać się – jako zbiorowość – w sposób zrównoważony. Z drugiej – rosnące wymagania pociągają za sobą wzrost cen nowych samochodów w tempie szybszym niż następuje bogacenie się społeczeństwa. Widać to wyraźnie w przypadku Polski.

Z danych portalu Rankomat.pl wynika, że w 2022 r. aż 44% kierowców rejestrowało samochód mający minimum 16 lat i jest to trend rosnący, ponieważ w ubiegłych latach odsetek ten był o kilka punktów procentowych mniejszy. Oznacza to, że auta te mogły spełniać co najwyżej normę Euro 3, w najlepszym zaś razie Euro 4.

Z pewnością zmiany legislacyjne, w ramach których samochody mają emitować coraz mniej zanieczyszczeń, należy ocenić pozytywnie. Niemniej jednak oczekiwanie, że w ciągu najbliższych kilku lat wszyscy Polacy będą jeździli autami elektrycznymi, które wyjechały prosto z salonu, przynajmniej na razie wydaje się myśleniem życzeniowym.

Pomysł przejścia na nowy standard Euro nie spotkał się też z aprobatą stowarzyszeń producentów motoryzacyjnych. Zdaniem przedstawiciela ACEA wejście w życie Euro 7 pociągnie za sobą liczne komplikacje, których można by uniknąć, zastępując stopniowo samochody pojazdami elektrycznymi oraz zasilanymi w konwencjonalny sposób, ale zoptymalizowanymi pod kątem Euro 6 lub Euro VI.